Llwybrau i'r Copa

Mae Llwybr Pyg yn llwybr poblogaidd, a bydd yn cynnal eich diddordeb ar ei hyd oherwydd ei natur garw a’i olygfeydd mynyddig godidog yr holl ffordd i’r copa. Un fantais o gychwyn ar y pwynt hwn yw eich bod eisoes 359m uwch lefel y môr.

---

Edrychwch i fyny i gyfeiriad y de-orllewin o’r maes parcio ac fe welwch chi gopa mawreddog. Nid yr Wyddfa yw hwn, ond Crib Goch, un o'r cribau cul sy'n arwain at y copa.

Gwnewch yn siŵr eich bod yn galw heibio Ardal y Warden yn yr adeilad carreg, lle mae cyfoeth o wybodaeth a mapiau am yr Wyddfa. Yma, byddwch yn gallu gweld delweddau o’r llwybrau y byddwch yn eu dilyn a’r hyn y gallwch ddisgwyl ei weld ar y mynydd.

Byddwch yn defnyddio llawer o egni yn y 40 munud cyntaf, felly dechreuwch ar gyflymder cyson. Os ewch yn rhy gyflym, byddwch yn chwythu wedi 10 munud o’r rhan serth gyntaf! Er mwyn cymryd eich gwynt, mae golygfeydd hyfryd i lawr dyffryn rhewlifol Bwlch Llanberis, tuag at Lyn Peris a Llyn Padarn. Stopiwch ac edmygwch.

Yna yn ôl at y gwaith, wrth i chi ddringo grisiau mawr (mae angen dwylo ar adegau) tuag at Fwlch y Moch ac rydych chi’n cyrraedd bwlch bach gwyntog (fel arfer), rhwng Crib Goch a’r ‘Cyrn’ ar y chwith i chi.

O’ch blaen mae golygfa fendigedig tuag at Lyn Llydaw (cronfa ddŵr mewn gwirionedd) islaw, gyda chlogwyni tywyll Y Lliwedd ar y gorwel uwch ben, yn ogystal â golygfa o gopa’r Wyddfa os cewch chi ddiwrnod clir. Ydych, rydych chi'n cerdded yr holl ffordd i fyny yno!

Byddwch yn sicr am gael seibiant yma – bwytwch fyrbryd ac yfwch fwy o ddŵr. Byddwch wedi gweithio'n galed am hyd at awr erbyn hyn.

Ar adegau fe fydd yna ddarnau o greigwely i ddringo drostynt ac mae cael llaw rydd yn ddefnyddiol weithiau er mwyn sefydlogi eich hun ar ddarnau o graig. Weithiau mae'r llwybr yn rhydd dan draed oherwydd ei fod wedi ei erydu (gan ddŵr neu gan filoedd o draed).

Byddwch yn ofalus wrth gerdded ar glogfeini mwy neu ddarnau clytiog o graig, yn enwedig os ydynt yn wlyb. Dyma ble bydd esgidiau da, gyda gwadnau garw yn helpu i roi ffrithiant ar greigiau llithrig. Bydd y golygfeydd tuag at gopa’r Wyddfa yn dod yn fwyfwy trawiadol po bellaf y cerddwch, ac efallai y byddwch hyd yn oed yn gallu gweld ffigurau bach iawn yn sefyll ar garnedd y copa ar ddiwrnod clir.

Ar ôl awr arall o ymdrech barhaus a dringo graddol, fe ddowch at gyffordd llwybrau. Dyma ble mae llwybr arall, Llwybr y Mwynwyr, yn ymuno â Llwybr Pyg.

Clogwyn y Garnedd yw’r enw ar y fan hon ac mae dringwyr yn tyrru yma yn y gaeaf, pan mae’r ceunentydd yn llenwi ag eira a rhew ac yn haws i’w dringo. Oddi tanoch mae llyn bach, sef Glaslyn. Dwfn iawn, oer iawn a glas iawn.

O’r ‘Gyffordd Llwybrau’, mae gennych awr arall o gerdded – a dyma fydd un o rannau caletaf y ddringfa.

Bydd pobl wedi gweithio'n galed hyd at y pwynt hwn, ond mae'r rhan fwyaf serth eto i ddod. Mae'r llwybr yn mynd yn aneglur ar adegau uwchlaw'r pwynt hwn, yn enwedig mewn cymylau isel. Mae’n bwysig iawn cadw llygad ar eich arweinwyr a’ch cymdeithion grŵp – gan fod angen ychydig o sgramblo hawdd mewn rhai rhannau byr.

Ond, rydych chi ar lwybr poblogaidd gaiff ei ddefnyddio’n aml - mae’n lle cyffrous iawn i fod. Mae llawer o bobl yn stopio am egwyl yn y ‘gornel’ olaf cyn cwpl o ddarnau igam-ogam i grib y copa.

Mae basgedi cerrig yma, a thro amlwg yn y llwybr, i’r dde. Fe welwch bobl yn bwyta ac yn yfed dŵr yma, ac mae'n syniad da iawn gwneud hynny cyn y ddringfa olaf o 10 munud i’r grib. Pan fyddwch yn gweld llinell y grib uwch eich pen (mae’n weladwy mewn tywydd clir yn unig!) yna mae’n 15 munud arall o gerdded i’r copa ei hun.

Mewn tywydd gwlyb neu oer, mae hefyd yn syniad da gwisgo haen ychwanegol/het/menig ac ati ar y pwynt yma, yn enwedig gan y gall fod yn llawer mwy gwyntog ar grib tua’r copa. Daliwch ati, gydag ychydig o gamau i fyny darnau mawr creigiog o gerrig gosod.

Bydd llawer o bobl yn teimlo'r ymdrech o fod wedi cerdded mor bell â hyn nawr, ond mae'r serthrwydd yn lleihau pan fyddwch chi'n cyrraedd y grib i’r copa, sef Bwlch Glas. Rhowch sylw manwl i'r llethrau serth sy'n disgyn i'r chwith ohonoch wrth i chi ddod yn nes at y grib i’r copa.

Edrychwch i'r dwyrain (y tu ôl i chi) ac fe welwch o ble rydych chi wedi dod, ar hyd Llwybr Pyg, a hefyd grib miniog iawn Crib Goch. O’r fan hon, bydd taith o 15 munud (uchafswm) yn dod â chi at risiau copa’r Wyddfa, sy’n eich arwain i fyny at garnedd y copa.

Ar ddiwrnod prysur, weithiau mae angen ciwio yma i ddringo'r grisiau serth i'r copa ei hun.

Ond mae’n rheidrwydd, felly mynnwch y cyfle i ymweld â chopa mynydd uchaf Cymru (sy’n uwch nag unrhyw fynydd yn Lloegr hefyd!) Gwnewch yn siŵr bod gennych haenau ychwanegol i’w gwisgo mewn tywydd oerach/mwy gwyntog/gwlypach a chymerwch mwy o fwyd a dŵr. Dim ond hanner ffordd ydych chi a bydd angen egni arnoch chi ar gyfer y disgyniad hefyd!

I fynd i lawr yr un ffordd, byddwch yn dilyn eich camau yn ôl i Fwlch Glas, ond gwnewch yn siŵr eich bod yn cadw llygad ar eich cyfeiriad gan y gall Bwlch Glas fod yn lle dryslyd ar ddiwrnod prysur neu mewn tywydd gwael gan fod llawer o lwybrau’n cydgyfarfod yn y fan hon. Ym Mwlch Glas mae carreg uchel gyda ‘Llwybr Pyg’ arni ac mae’n sefyll lle mae’r darn igam-ogam, serth, olaf yn uno â’r ardal llwyfandir gwastad.